რა განსხვავებაა ‘Declared Value’ და ‘Insured Value’ ფოსტის თუ კურიერის შემთხვევაში?

საერთაშორისო გადაზიდვებში საბაჟო პროცედურა შეიძლება დაეკისროს როგორც დამკვეთს, ასევე გადამზიდველს, ეს დამოკიდებულია იმაზე, როგორ განისაზღვრება ხელშეკრულება და Incoterms პირობები (მაგ. EXW, FOB, CIF, DDP...). თუ წერია, რომ გადამზიდველი უზრუნველყოფს საბაჟო პროცედურებს, მაშინ ის აგებს პასუხს შესაბამის დოკუმენტაციაზე.

Forwarder უზრუნველყოფს ტვირთის ლოგისტიკურ გადაწყვეტას — იპოვის საჭირო ტრანსპორტს, შეათანხმებს ფასს, მოამზადებს საბაჟო დოკუმენტებს და აკონტროლებს მიწოდების მთელ ჯაჭვს. ეს შუამავალია, რომელსაც ხშირად მომწოდებელი ან მიმღები ქირაობს, რომ თავს არ შეაწუხოს მრავალ შუალედურ პროცესზე.

ხშირად მთავარ გადამზიდველს აქვს უფლება, რომ ტვირთი სხვა კომპანია-ქვეკონტრაქტორს გადააბაროს, თუ ამას ხელშეკრულება უშვებს. ეს ეწოდება subcontracting. მთავარი გადამზიდველი მაინც მთავარი პასუხისმგებელი რჩება დამკვეთის წინაშე, თუმცა ქვეკონტრაქტორსაც შეიძლება ჰქონდეს თავისი ვალდებულებები.

ბროკერი შეიძლება დაეხმაროს დამკვეთს ან გადამზიდველს საბაჟო პროცედურებში, დოკუმენტაციის მომზადებაში, ტრანსპორტის მოძიებაში, ფასის შეთანხმებაში. იგი შუამავალია, რომელიც აიმაღლებს პროცესის გამჭვირვალობას. თუმცა, ხელშეკრულება უნდა ითვალისწინებდეს ბროკერის საკომისიოსა და პასუხისმგებლობის ზღვარს.

ტვირთის საზღვაო, სახმელეთო თუ საჰაერო გადაყვანისას ყოველთვის არსებობს რისკი ზიანის, დაკარგვის ან დაგვიანების. სატრანსპორტო დაზღვევა კი საშუალებას აძლევს დამკვეთს დაიცვას საკუთარი ქონებრივი ინტერესები სხვადასხვა მოულოდნელი გარემოებისგან. თუ ტვირთი დაზღვეულია, ზიანის დადგომის შემთხვევაში დანაკარგს ანაზღაურებს სადაზღვევო კომპანია, რაც ფინანსურად უზრუნველყოფს დამკვეთის უსაფრთხოებას.

დიახ, ნებისმიერი სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტი, განსაკუთრებით მალფუჭებადი (რძე, ხორცი, თევზი, ბოსტნეული) მოითხოვს ჰიგიენურ სტანდარტებს, ტემპერატურულ რეჟიმს, სპეციალურ კონტეინერებს. საქართველო ადგენს შინაგან რეგლამენტს, ძირითადად საინვესტიციო საკანონმდებლო აქტებით. თუ უგულებელყოფილია, შეიძლება სურსათის ეროვნული სააგენტო დაგაჯარიმოთ.

ზოგჯერ ტვირთი ზიანდება გადაზიდვისას იმიტომ, რომ დამკვეთმა არ მიიღო სათანადო ზომები მისივე პროდუქტების შესაფუთად. თუ დადგინდება, რომ ზიანი მხოლოდ არასათანადო შეფუთვის ბრალია, გადამზიდველი პასუხისმგებლობას არ დაექვემდებარება. შესაბამისად, დოკუმენტებში უნდა იყოს მითითებული, ვისი ვალდებულება იყო შეფუთვა და რა სტანდარტებით.

თუ ტვირთი დაზიანებული ჩამოვიდა, დამკვეთმა დაუყონებლივ უნდა შეამოწმოს და პრეტენზია დადოს. კონვენციების მიხედვით სხვადასხვა ვადებია: CMR-ში — 7 დღეში (თუ მალევე არ ეტყობა, ე.წ. hidden damage — 14 დღეში), საზღვაოში — შეიძლება 3 დღე. ეს ვადები მნიშვნელოვანია, რადგან დროის გასვლის შემდეგ შეიძლება გადამზიდველმა უარი თქვას ანაზღაურებაზე.

Multimodal ნიშნავს, რომ ერთი ხელშეკრულებით ორ ან მეტ ტიპის ტრანსპორტს იყენებენ (მაგ. საზღვაო+ავტომობილური), და პასუხისმგებლობა აკისრია ერთ გადამზიდველს. Intermodal ნიშნავს, რომ ტვირთი გადადის რამდენიმე ტრანსპორტს შორის, მაგრამ განხვავდება საკონტრაქტო მხარეებიც. მთავარია, ვისთან დგახართ ხელშეკრულებაში.