ხელშეკრულების გასაწყვეტად მოდის თუ არა შეტყობინება E-mail-ით?

ფირმამ შეიძლება აირჩიოს საავიაციო, საზღვაო, სახმელეთო ან სარკინიგზო ტრანსპორტი, ανάλογად ტვირთის სასწრაფოობის, მოცულობის, წონის ან გარემოს პირობების მიმართ მგრძნობელობის. მაგალითად, მალფუჭებადი საქონელი ხშირად საავიაციო გზით იგზავნება, ხოლო დიდი მოცულობა — საზღვაო ტრანსპორტით, რადგან იაფია. კანონი არ ზღუდავს არჩევანს, თუმცა უსაფრთხო და მიზანშეწონილი საშუალება უნდა იყოს შერჩეული.

როცა გადამზიდველი იტვირთავს ტვირთს, ჩვეულებრივ იღებს ზედნადებს (Wayout list) ან ინსპექციის აქტს. მასში წერია ტვირთის დასახელება, რაოდენობა, ხარისხი, შეფუთვა. თუ ნაკლი შეიმჩნევა, ტვირთის მიმღები ან გამგზავნი აკეთებს აღნიშნვას. ანალოგიურად, დანიშნულ პუნქტში მიმღები შეიძლება შეამოწმოს ამოიწურა თუ არა დრო, გაფუჭდა თუ არა საქონელი.

Incoterms არ არის პირდაპირი სამართლებრივი აქტი, არამედ საერთაშორისო სავაჭრო პალატის წესები. თუმცა, მათი მითითება ხელშეკრულებაში ძალზე გავრცელებულია, რადგან ზუსტად განსაზღვრავს, ვინ რაზე აგებს პასუხს — საფასურის, ტრანსპორტის, დაზღვევის თუ საბაჟო გადასახადების საკითხში. ისინი საორიენტაციოდ გამოიყენება ქართულ სამართლებშიც, თუ მხარეები შეთანხმდნენ.

საშიში ტვირთები მოითხოვს სპეციალურ დაშვებას, შეფუთვას, ეტიკეტირებასა და ტრანსპორტირების წესებს, რომლებიც განსაზღვრულია ADR (სახმელეთო კონვენცია), IMDG Code (საზღვაო), ICAO/IATA (საჰაერო). მკაცრად კონტროლდება, ვინ იღებს ასეთ ტვირთს, როგორ ეცნობა საფრთხის კლასს, როგორია დაშვების დოკუმენტები.

ზღვის გადაზიდვაში კონოსამენტი არის მთავარი დოკუმენტი, რომელიც ადასტურებს, რომ გადამზიდველმა ჩაიბარა ტვირთი და უნდა გადასცეს აღნიშნული დოკუმენტის მფლობელს დანიშნულ პორტში. ეს არის როგორც ნაკისრი ვალდებულების დამადასტურებელი, ისე საკუთრების/ზედნადების მსგავსი საბუთი, რომელიც შეიძლება გადაუფორმდეს მესამე პირს.

ზოგჯერ მომხმარებელს არ სჭირდება მთელი კონტეინერი, არამედ მცირე მოცულობა აქვს. ასეთ დროს მოქმედებს LCL (Less than Container Load), სადაც გადამზიდველი ერთ კონტეინერში ერთად ათავსებს სხვადასხვა დამკვეთის ტვირთს. მხარემ უნდა იცოდეს, რომ ეს ზრდის ტვირთის შერევისა და კონფიდენციალურობის რისკს, ასევე მარშრუტში შეყოვნებებს, რადგან საჭიროა სხვა ტვირთის გადატვირთვის დაგეგმვაც.

სატრანსპორტო სფეროში მრავალგვარი სამართლებრივი დეტალია. ადვოკატი დაეხმარება ხელშეკრულებების მომზადებაში, საერთაშორისო დოკუმენტების ანალიზში, დავისას სასამართლოსა თუ არბიტრაჟში წარდგენაში. ასევე შეუძლია შუამავლობა მოლაპარაკებებში, რათა დაზოგოთ დრო და ფინანსები.

კომპანიებმა, რომლებიც ახორციელებენ გადაზიდვებს, უნდა შეინახონ ზედნადებები, ინვოისები, საბაჟო დეკლარაციები და სხვა დოკუმენტები გარკვეული პერიოდის განმავლობაში, რაც კანონით დადგენილია. ეს მნიშვნელოვანია საბუღალტრო აღრიცხვისა და შემდგომი სამართლებრივი დავების დროს მტკიცებულებათა მოსაპოვებლად. თუ დოკუმენტები დაკარგულია, შესაძლოა შეკითხვები წარმოიქმნას გადასახადების გადასახადისას ან სასამართლოში.

ზოგჯერ დამკვეთმა შეჰყავს ტვირთის გამოცხადებული ღირებულება ზედნადებში, რათა პრეტენზიისას بتوانოს ანაზღაურების მიღება სწორედ ამ ბაზაზე. თუ ღირებულება არ არის მითითებული, კანონით შეიძლება არსებობდეს ლიმიტირებული კომპენსაცია. ჰააგა-ვიზბის, CMR და სხვა კონვენციებში პასუხისმგებლობის ლიმიტი ხშირად არის კგ-ზე ფიქსირებული თანხა.