რისთვის გვჭირდება ადვოკატი სატრანსპორტო დავებში?

მხარეებს შეუძლიათ შეთახმდნენ, რომ ნებისმიერი დავა, რაც ამ ხელშეკრულებით წარმოქმნება, გადაწყდეს არბიტრაჟში במקום სასამართლოში. ამისათვის საჭიროა ‘არბიტრაჟული ჩანაწერის’ ჩართვა ხელშეკრულებაში. მასში აღნიშნავენ, რომელ არბიტრაჟში წარსდგება საკითხი და რომ მისი გადაწყვეტილება závaznýა მხარეებისთვის.

Declared Value შეიძლება იყოს უბრალოდ დეკლარირებული ღირებულება საბაჟო მიზნებისთვის, მაგალითად, რომ დაამტკიცოს პროდუქტის ღირებულება და შემდგომ გადაიხადოს გადასახადი. Insured Value კი დროა, როცა იხდი სადაზღვევო თანხას, რათა რამე რომ მოხდეს, ანაზღაურება მიიღო.

საერთაშორისო გადაზიდვებში საბაჟო პროცედურა შეიძლება დაეკისროს როგორც დამკვეთს, ასევე გადამზიდველს, ეს დამოკიდებულია იმაზე, როგორ განისაზღვრება ხელშეკრულება და Incoterms პირობები (მაგ. EXW, FOB, CIF, DDP...). თუ წერია, რომ გადამზიდველი უზრუნველყოფს საბაჟო პროცედურებს, მაშინ ის აგებს პასუხს შესაბამის დოკუმენტაციაზე.

საზღვაო გადაზიდვებში მოქმედებს რიგი საერთაშორისო კონვენციებისა, როგორიცაა ჰააგა-ვიზბის წესები ან ჰამბურგის წესები. ისინი არეგულირებს გადამზიდველის პასუხისმგებლობას ტვირთის დაზიანება/დაკარგვის შემთხვევაში. ასევე არსებობს შიდა კანონმდებლობა, რომელიც საზღვაო პორტებში ოპერაციებს აწესრიგებს. ხელშეკრულებაში უნდა იყოს მოცემული, რა პირობებით ეზღვევა ტვირთი, როგორია ანაზღაურების ლიმიტი.

გასამგზავრებლად გამოგზავნილი ავტობუსი, სატვირთო მანქანა თუ სხვა ავტომანქანა უნდა იყოს ტექნიკურად გამართული, რათა თავიდან აიცილოს ავტოსაგზაო შემთხვევები, დაგვიანებები და ტვირთის დაზიანება. კანონმდებლობა მოითხოვს პერიოდულ ტექნიკურ ინსპექტირებას. ამის უგულებელყოფა იწვევს ჯარიმებს და პასუხისმგებლობის გაზრდას.

ზოგჯერ დამკვეთმა შეჰყავს ტვირთის გამოცხადებული ღირებულება ზედნადებში, რათა პრეტენზიისას بتوانოს ანაზღაურების მიღება სწორედ ამ ბაზაზე. თუ ღირებულება არ არის მითითებული, კანონით შეიძლება არსებობდეს ლიმიტირებული კომპენსაცია. ჰააგა-ვიზბის, CMR და სხვა კონვენციებში პასუხისმგებლობის ლიმიტი ხშირად არის კგ-ზე ფიქსირებული თანხა.

ხშირად მთავარ გადამზიდველს აქვს უფლება, რომ ტვირთი სხვა კომპანია-ქვეკონტრაქტორს გადააბაროს, თუ ამას ხელშეკრულება უშვებს. ეს ეწოდება subcontracting. მთავარი გადამზიდველი მაინც მთავარი პასუხისმგებელი რჩება დამკვეთის წინაშე, თუმცა ქვეკონტრაქტორსაც შეიძლება ჰქონდეს თავისი ვალდებულებები.

Incoterms არ არის პირდაპირი სამართლებრივი აქტი, არამედ საერთაშორისო სავაჭრო პალატის წესები. თუმცა, მათი მითითება ხელშეკრულებაში ძალზე გავრცელებულია, რადგან ზუსტად განსაზღვრავს, ვინ რაზე აგებს პასუხს — საფასურის, ტრანსპორტის, დაზღვევის თუ საბაჟო გადასახადების საკითხში. ისინი საორიენტაციოდ გამოიყენება ქართულ სამართლებშიც, თუ მხარეები შეთანხმდნენ.