რა მოცულობის გამოვლენილი დეფექტი ითვლება საკმარისად, რომ დამკვეთმა ხელშეკრულება შეწყვიტოს?

სახიფათო (Hazardous) ტვირთი თითქმის ყოველგვარი კანონმდებლობით მოითხოვს სპეციალურ ნებართვას ან ლიცენზიას. საერთაშორისო დონეზე ADR-ის კატეგორიები ავალდებულებს, რომ სატრანსპორტო კომპანია ფლობდეს განსაზღვრულ ტექნიკას, ტრენინგ მიღებულ პერსონალს. ლიცენზიის გარეშე ახდენენ გადაზიდვას, ეს სისხლისსამართლებრივადაც დასჯადია.

CMR კონვენცია არეგულირებს საერთაშორისო საავტომობილო სატვირთო გადაზიდვებს. იგი აწესებს სტანდარტს, როგორ უნდა მოხდეს ტვირთის ზედნადების შევსება, საიდან სად მიდის ტვირთი, ვინ არის პასუხისმგებელი, რა წესებით ხდება დავების გადაწყვეტა და ანაზღაურების დათვლა ტვირთის დაკარგვისა თუ დაზიანების შემთხვევაში. იგი მოქმედებს მაშინ, როცა ტვირთი იგზავნება ერთი წევრი ქვეყნიდან მეორეში.

ხშირად ხდება, რომ საბაჟო ორგანო აცხადებს ეჭვს დეკლარაციის სიზუსტეზე یا ეტიკეტებზე. შედეგად, ტვირთს აჩერებს, სანამ არ მოხდება დამატებითი დოკუმენტების წარდგენა ან შემოწმება. დამკვეთმა უნდა იმუშაოს ბროკერთან ან თავად დაიცვას თავისი პოზიცია საბაჟო სამსახურში. თუ განცხადება არ დაკმაყოფილდა, შესაძლებელია საჩივრის შეტანა.

Multimodal ნიშნავს, რომ ერთი ხელშეკრულებით ორ ან მეტ ტიპის ტრანსპორტს იყენებენ (მაგ. საზღვაო+ავტომობილური), და პასუხისმგებლობა აკისრია ერთ გადამზიდველს. Intermodal ნიშნავს, რომ ტვირთი გადადის რამდენიმე ტრანსპორტს შორის, მაგრამ განხვავდება საკონტრაქტო მხარეებიც. მთავარია, ვისთან დგახართ ხელშეკრულებაში.

საერთაშორისო გადაზიდვებში საბაჟო პროცედურა შეიძლება დაეკისროს როგორც დამკვეთს, ასევე გადამზიდველს, ეს დამოკიდებულია იმაზე, როგორ განისაზღვრება ხელშეკრულება და Incoterms პირობები (მაგ. EXW, FOB, CIF, DDP...). თუ წერია, რომ გადამზიდველი უზრუნველყოფს საბაჟო პროცედურებს, მაშინ ის აგებს პასუხს შესაბამის დოკუმენტაციაზე.

ტვირთის დროულად მიტანა განისაზღვრება ხელშეკრულებაში დადებული ვადით. თუ ხელშეკრულებაში წერია კონკრეტული თარიღი ან დროის შუალედი, გადამზიდველმა უნდა შეასრულოს ეს პირობა. თუ ასეთ ვადას ვერ ასრულებს, შეიძლება დაზარალებულმა მხარემ მოსთხოვოს დაგვიანებისთვის კომპენსაცია. თუმცა, ზოგჯერ პრეტენზია არ წარმოიქმნება, თუ დაგვიანება გამოწვეულია ფორსმაჟორით ან დამკვეთის ცოდვით.

შესაძლოა ხელშეკრულებით ჩაინიშნოს, რომ გადამზიდველი承担ებს მხოლოდ X ლარამდე პასუხისმგებლობას ზიანზე. ეს ლიმიტირება არ უნდა იყოს მკაცრად წინააღმდეგი სავალდებულო ნორმების. ზოგჯერ საერთაშორისო კონვენციებიც აწესებს ლიმიტს (CMR, საზღვაო). თუმცა, სასამართლომ შეიძლება უგულებელყოს ლიმიტი, თუ ის გამიზნულად დაბალია და უსამართლობა იკვეთება.

თბილისიდან ბათუმში უნდა წასულიყო ავტობუსი, მაგრამ ის ერთი საათით გვიან გამოვიდა, ან გზაში გაიფუჭა. მგზავრებს უფლება აქვთ მოითხოვონ კომპენსაცია? ეს საკითხი შიდა სატრანსპორტო წესებით და სამგზავრო ხელშეკრულებით რეგულირდება. ასევე გამოიყენება სამოქალაქო კოდექსი, თუ რაიმე სპეციფიკური აქტი არ არსებობს.

ტვირთის საზღვაო, სახმელეთო თუ საჰაერო გადაყვანისას ყოველთვის არსებობს რისკი ზიანის, დაკარგვის ან დაგვიანების. სატრანსპორტო დაზღვევა კი საშუალებას აძლევს დამკვეთს დაიცვას საკუთარი ქონებრივი ინტერესები სხვადასხვა მოულოდნელი გარემოებისგან. თუ ტვირთი დაზღვეულია, ზიანის დადგომის შემთხვევაში დანაკარგს ანაზღაურებს სადაზღვევო კომპანია, რაც ფინანსურად უზრუნველყოფს დამკვეთის უსაფრთხოებას.