რა უნდა ვიცოდეთ გაზიარებული სატვირთო კონტეინერის (LCL) გამოყენებისას?

ზოგჯერ დამკვეთმა შეჰყავს ტვირთის გამოცხადებული ღირებულება ზედნადებში, რათა პრეტენზიისას بتوانოს ანაზღაურების მიღება სწორედ ამ ბაზაზე. თუ ღირებულება არ არის მითითებული, კანონით შეიძლება არსებობდეს ლიმიტირებული კომპენსაცია. ჰააგა-ვიზბის, CMR და სხვა კონვენციებში პასუხისმგებლობის ლიმიტი ხშირად არის კგ-ზე ფიქსირებული თანხა.

თბილისიდან ბათუმში უნდა წასულიყო ავტობუსი, მაგრამ ის ერთი საათით გვიან გამოვიდა, ან გზაში გაიფუჭა. მგზავრებს უფლება აქვთ მოითხოვონ კომპენსაცია? ეს საკითხი შიდა სატრანსპორტო წესებით და სამგზავრო ხელშეკრულებით რეგულირდება. ასევე გამოიყენება სამოქალაქო კოდექსი, თუ რაიმე სპეციფიკური აქტი არ არსებობს.

საჰაერო გადაზიდვაზე ხელშეკრულებისას (მაგ. ტვირთის ან მგზავრის) მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ბილეთი ან საჰაერო კონოსამენტი, სადაც მითითებულია გამყვანი ავიაკომპანია, რეისი, ტვირთის ან მგზავრთა ინფორმაცია. ასევე უნდა იქნას გათვალისწინებული მონრეალის ან ვარშავას კონვენციები, თუ საერთაშორისო ფრენას ეხება. გარდა ამისა, უნდა განისაზღვროს სადავო საკითხების სასამართლო ალტერნატივა.

ბროკერი შეიძლება დაეხმაროს დამკვეთს ან გადამზიდველს საბაჟო პროცედურებში, დოკუმენტაციის მომზადებაში, ტრანსპორტის მოძიებაში, ფასის შეთანხმებაში. იგი შუამავალია, რომელიც აიმაღლებს პროცესის გამჭვირვალობას. თუმცა, ხელშეკრულება უნდა ითვალისწინებდეს ბროკერის საკომისიოსა და პასუხისმგებლობის ზღვარს.

მომხდარა შემთხვევები, როცა ტვირთი ადგილზე მივიდა, მაგრამ მიმღები უარს აცხადებს მიღებაზე, ვთქვათ, ფასის ზრდის თუ სხვა მიზეზით. ასეთი ქცევა არღვევს ხელშეკრულებას. გადამზიდველი იძულდება, ტვირთი სადმე დასაწყობად განათავსოს, გაწიოს ხარჯები. არსებობს კანონი, რომლითაც გადამზიდველს შეუძლია გაყიდოს ტვირთი ლეგალური გზით, თუ არავინ იხდის ხარჯებს.

სამოქალაქო კოდექსის პრინციპებით, თუ მხარე არ ასრულებს ხელშეკრულებით ნაკისრ ვალდებულებას, მეორე მხარეს შეუძლია მოსთხოვოს მისი შესრულება რეალურ მდგომარეობაში, ან აირჩიოს ანაზღაურება, ან საბოლოოდ ხელშეკრულების გაუქმება. ვისაც მეტი მნიშვნელობა აქვს, შეთანხმებულ თანხად შეიძლება იქნეს განსაზღვრული ფულადი ჯარიმა (პირგასამტეხლო).

მგზავრთა საავტომობილო გადაყვანისათვის დაწესებულია წესები, რომლებიც ზუსტად განსაზღვრავს გადამზიდველის, ავტოტრანსპორტის ფლობისა და მართვის სტანდარტს, მგზავრთა უსაფრთხოებას, პასუხისმგებლობას ავარიის ან დაგვიანების შემთხვევაში. შინაგან საქმეთა სამინისტროს შესაბამისი რეგლამენტებიც მოქმედებს, ასევე შეიძლება გამოვიყენოთ საერთაშორისო შეთანხმებები, თუ საქმე საზღვარგარეთულ მარშრუტს ეხება.

თუ ტვირთი ჩაიბარეს განსაზღვრული დოკუმენტაციით (მაგ. ზედნადები, კონოსამენტი ან საავიაციო საბილეთო დოკუმენტი) და დანიშნულ ადგილამდე არ მიიტანეს სრულად ან ნაწილობრივ, გადამზიდველი შეიძლება გახდეს პასუხისმგებელი. ეს შეიძლება იყოს გამოწვეული დაუდევრობით, არასათანადო ინახავს, არასწორი ჩატვირთვით, მარშრუტის დარღვევით ან სხვა გარემოებით, რაც მის უშუალო კონტროლქვეშაა.

სამართლებრივად, თუ გაჩნდა დავა, საჭიროა სასამართლო დანახარჯები: სააღსრულებო მოსაკრებელი, ადვოკატის ჰონორარი, ექსპერტიზის ხარჯი და სხვ. ეს დამოკიდებულია სარჩელის ღირებულებაზე. საქართველოში ვთქვათ, 3%-მდეა სახელმწიფოს მოსაკრებელი, მაგრამ ეს შეიძლება იცვლებოდეს. მოცულობა დიდია თუ მრავალმილიონიანი პრეტენზიაა.