რას მოიცავს CMR კონვენცია საავტომობილო გადაზიდვებში?

დიახ, ნებისმიერი სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტი, განსაკუთრებით მალფუჭებადი (რძე, ხორცი, თევზი, ბოსტნეული) მოითხოვს ჰიგიენურ სტანდარტებს, ტემპერატურულ რეჟიმს, სპეციალურ კონტეინერებს. საქართველო ადგენს შინაგან რეგლამენტს, ძირითადად საინვესტიციო საკანონმდებლო აქტებით. თუ უგულებელყოფილია, შეიძლება სურსათის ეროვნული სააგენტო დაგაჯარიმოთ.

ზოგჯერ მომხმარებელს არ სჭირდება მთელი კონტეინერი, არამედ მცირე მოცულობა აქვს. ასეთ დროს მოქმედებს LCL (Less than Container Load), სადაც გადამზიდველი ერთ კონტეინერში ერთად ათავსებს სხვადასხვა დამკვეთის ტვირთს. მხარემ უნდა იცოდეს, რომ ეს ზრდის ტვირთის შერევისა და კონფიდენციალურობის რისკს, ასევე მარშრუტში შეყოვნებებს, რადგან საჭიროა სხვა ტვირთის გადატვირთვის დაგეგმვაც.

Multimodal ნიშნავს, რომ ერთი ხელშეკრულებით ორ ან მეტ ტიპის ტრანსპორტს იყენებენ (მაგ. საზღვაო+ავტომობილური), და პასუხისმგებლობა აკისრია ერთ გადამზიდველს. Intermodal ნიშნავს, რომ ტვირთი გადადის რამდენიმე ტრანსპორტს შორის, მაგრამ განხვავდება საკონტრაქტო მხარეებიც. მთავარია, ვისთან დგახართ ხელშეკრულებაში.

საქართველოში სისხლის სამართალი ითვალისწინებს საპროცესო შეთანხმების ინსტიტუტს, მაგრამ ეს მოქმედებს მხოლოდ სისხლისსამართლებრივ კონტექსტში. ანუ თუ დანაშაულია, როგორც ნარკოტიკული ტვირთის გადატანა, მასთან დაკავშრებული პირი შეიძლება მივიდეს შეთანხმებაზე პროკურატურასთან. სამოქალაქო დავაში პირდაპირ ‘საპროცესო გარიგება’ არ იხმარება, არამედ მორიგება-შეთანხმებაზე საუბრობენ.

ზოგჯერ დამკვეთი მიაწვდის არაზუსტ ან დაუმთავრებელ მონაცემებს ტვირთის წონის, ზომის, სახიფათო თვისებების შესახებ. ეს იწვევს პრობლემებს კონტროლისა და უსაფრთხოებისთვის. თუ გადამზიდველმა ასეთ მონაცემებზე დაყრდნობით ააწყო ლოგისტიკა და მოხდა ინციდენტი, დამკვეთი შეიძლება გახდეს პასუხისმგებელი.

თბილისიდან ბათუმში უნდა წასულიყო ავტობუსი, მაგრამ ის ერთი საათით გვიან გამოვიდა, ან გზაში გაიფუჭა. მგზავრებს უფლება აქვთ მოითხოვონ კომპენსაცია? ეს საკითხი შიდა სატრანსპორტო წესებით და სამგზავრო ხელშეკრულებით რეგულირდება. ასევე გამოიყენება სამოქალაქო კოდექსი, თუ რაიმე სპეციფიკური აქტი არ არსებობს.

ტვირთის გადაზიდვის საფასური დამოკიდებულია რამდენიმე ფაქტორზე: განსახილველია ტვირთის მოცულობა, წონა, სასწრაფო ვადა, ტრანსპორტირების მანძილი, ასევე ტრანსპორტის სახე — საავიაციო, საზღვაო, საავტომობილო თუ სარკინიგზო. აქვე ითვალისწინებენ სპეციფიურ მოთხოვნებს, მაგალითად, თერმორეგულაცია თუ საშიში ტვირთის გადასაზიდი პროცედურები. ყოველი ეს ფაქტორი საბოლოოდ განსაზღვრავს ტარიფს.

ფირმამ შეიძლება აირჩიოს საავიაციო, საზღვაო, სახმელეთო ან სარკინიგზო ტრანსპორტი, ανάλογად ტვირთის სასწრაფოობის, მოცულობის, წონის ან გარემოს პირობების მიმართ მგრძნობელობის. მაგალითად, მალფუჭებადი საქონელი ხშირად საავიაციო გზით იგზავნება, ხოლო დიდი მოცულობა — საზღვაო ტრანსპორტით, რადგან იაფია. კანონი არ ზღუდავს არჩევანს, თუმცა უსაფრთხო და მიზანშეწონილი საშუალება უნდა იყოს შერჩეული.

თანამედროვე ტექნოლოგიით, Driverless Truck-ები მსოფლიოს ზოგ ქვეყანაში ტესტირდება. საქართველოში ჯერ არაა საკანონმდებლო ჩარჩო, რომ გაუშვან უკაცო სატვირთო. მოხდება საკანონმდებლო ცვლილება უსაფრთხოებაზე, პასუხისმგებლობაზე, შემოწმებების წესებზე. ახლაც მოქმედი კანონი ითვალისწინებს, რომ თვითმავალ მანქანებს არ ჰყავთ ადამიანი საჭესთან, რაც წარმოიქმნება უამრავ კითხვას სამართლებრივად.