როგორ ხდება ტვირთის ინსპექცია გადაცემისას?

საზღვაო გადაზიდვებში მოქმედებს რიგი საერთაშორისო კონვენციებისა, როგორიცაა ჰააგა-ვიზბის წესები ან ჰამბურგის წესები. ისინი არეგულირებს გადამზიდველის პასუხისმგებლობას ტვირთის დაზიანება/დაკარგვის შემთხვევაში. ასევე არსებობს შიდა კანონმდებლობა, რომელიც საზღვაო პორტებში ოპერაციებს აწესრიგებს. ხელშეკრულებაში უნდა იყოს მოცემული, რა პირობებით ეზღვევა ტვირთი, როგორია ანაზღაურების ლიმიტი.

თანამედროვე ტექნოლოგიით, Driverless Truck-ები მსოფლიოს ზოგ ქვეყანაში ტესტირდება. საქართველოში ჯერ არაა საკანონმდებლო ჩარჩო, რომ გაუშვან უკაცო სატვირთო. მოხდება საკანონმდებლო ცვლილება უსაფრთხოებაზე, პასუხისმგებლობაზე, შემოწმებების წესებზე. ახლაც მოქმედი კანონი ითვალისწინებს, რომ თვითმავალ მანქანებს არ ჰყავთ ადამიანი საჭესთან, რაც წარმოიქმნება უამრავ კითხვას სამართლებრივად.

თანამედროვე ტექნოლოგიით ბევრი კომპანია სთავაზობს დამკვეთს ტვირთის ონლაინ თვალყურის დევნებას GPS ან სხვა სისტემით. ეს არ არის კანონის მოთხოვნა, მაგრამ ხდება მსყიდველობის წერტილი. ხელშეკრულების გაფორმებისას, თუ მხარეები შეუთანხმდებიან ამ ფუნქციას, გადამზიდველმა უნდა გაააქტიუროს სისტემა.

თუ ტვირთი ჩაიბარეს განსაზღვრული დოკუმენტაციით (მაგ. ზედნადები, კონოსამენტი ან საავიაციო საბილეთო დოკუმენტი) და დანიშნულ ადგილამდე არ მიიტანეს სრულად ან ნაწილობრივ, გადამზიდველი შეიძლება გახდეს პასუხისმგებელი. ეს შეიძლება იყოს გამოწვეული დაუდევრობით, არასათანადო ინახავს, არასწორი ჩატვირთვით, მარშრუტის დარღვევით ან სხვა გარემოებით, რაც მის უშუალო კონტროლქვეშაა.

თუ კომპანიონის ბიზნესი არის საკურიერო მომსახურება, შეიძლება ხშირად შეგხვდეთ მომხმარებელი, რომელიც ამბობს, რომ ამანათი ფეხში დაუსვეს, ან დაგვიანებით მიუტანეს. კომპანიის ინტერესია, ხელშეკრულებაში მკაფიოდ ეწეროს დროის შუალედი, პასუხისმგებლობის ლიმიტი და გამონაკლისები (მაგ. გარე მიზეზები).

Incoterms არ არის პირდაპირი სამართლებრივი აქტი, არამედ საერთაშორისო სავაჭრო პალატის წესები. თუმცა, მათი მითითება ხელშეკრულებაში ძალზე გავრცელებულია, რადგან ზუსტად განსაზღვრავს, ვინ რაზე აგებს პასუხს — საფასურის, ტრანსპორტის, დაზღვევის თუ საბაჟო გადასახადების საკითხში. ისინი საორიენტაციოდ გამოიყენება ქართულ სამართლებშიც, თუ მხარეები შეთანხმდნენ.

სამოქალაქო კოდექსის პრინციპებით, თუ მხარე არ ასრულებს ხელშეკრულებით ნაკისრ ვალდებულებას, მეორე მხარეს შეუძლია მოსთხოვოს მისი შესრულება რეალურ მდგომარეობაში, ან აირჩიოს ანაზღაურება, ან საბოლოოდ ხელშეკრულების გაუქმება. ვისაც მეტი მნიშვნელობა აქვს, შეთანხმებულ თანხად შეიძლება იქნეს განსაზღვრული ფულადი ჯარიმა (პირგასამტეხლო).

თანამედროვე ეპოქაში მხარეები ხშირად ახორციელებენ ურთიერთობას ელექტრონულად. შესაძლებელია, სარეკვიზიტო ველები შეავსონ ვებ-გვერდზე, დადასტურონ E-sign ან ელფოსტით გაუგზავნონ დამოწმებული დოკუმენტი. ეს ითვლება კანონიერად, თუ არსებობენ იმპორტის/ექსპორტის სამართლით მიღებული ელექტრონული ფორმის წესი.