როგორ ვხედავ ჩემს საფოსტო ამანათს საფოსტო ტრანსპორტის დაგვიანებისას?

Incoterms არ არის პირდაპირი სამართლებრივი აქტი, არამედ საერთაშორისო სავაჭრო პალატის წესები. თუმცა, მათი მითითება ხელშეკრულებაში ძალზე გავრცელებულია, რადგან ზუსტად განსაზღვრავს, ვინ რაზე აგებს პასუხს — საფასურის, ტრანსპორტის, დაზღვევის თუ საბაჟო გადასახადების საკითხში. ისინი საორიენტაციოდ გამოიყენება ქართულ სამართლებშიც, თუ მხარეები შეთანხმდნენ.

დიდი საზიარო პრაქტიკა არსებობს, როცა მხარეები თავიდან ცდილობენ მედიაციას ან მოლაპარაკების მაგიდაზე დაჯდომას, რათა სასამართლოს ხანგრძლივი გზა აირიდონ. ეს აჩქარებს გადაწყვეტას და რჩება საქმიანი ურთიერთობაც. როცა დავა ძირითადად ფინანსურია და ორ სისხარტენიან კომპანიას შორისაა, ხშირად ურჩევნიათ შეთანხმდნენ.

საერთაშორისო გადაზიდვებში საბაჟო პროცედურა შეიძლება დაეკისროს როგორც დამკვეთს, ასევე გადამზიდველს, ეს დამოკიდებულია იმაზე, როგორ განისაზღვრება ხელშეკრულება და Incoterms პირობები (მაგ. EXW, FOB, CIF, DDP...). თუ წერია, რომ გადამზიდველი უზრუნველყოფს საბაჟო პროცედურებს, მაშინ ის აგებს პასუხს შესაბამის დოკუმენტაციაზე.

ხშირად ხდება, რომ საბაჟო ორგანო აცხადებს ეჭვს დეკლარაციის სიზუსტეზე یا ეტიკეტებზე. შედეგად, ტვირთს აჩერებს, სანამ არ მოხდება დამატებითი დოკუმენტების წარდგენა ან შემოწმება. დამკვეთმა უნდა იმუშაოს ბროკერთან ან თავად დაიცვას თავისი პოზიცია საბაჟო სამსახურში. თუ განცხადება არ დაკმაყოფილდა, შესაძლებელია საჩივრის შეტანა.

სატრანსპორტო ხელშეკრულება განსაზღვრავს მხარეთა ვალდებულებებსა და პასუხისმგებლობას ტვირთის ან მგზავრის უსაფრთხო გადაყვანის პროცესში. თუ ხელშეკრულება სწორად არ არის გაფორმებული, შეიძლება წარმოიქმნას უთანხმოებები ან გაუგებრობები საფასურის, პასუხისმგებლობისა და სხვა მნიშვნელოვანი პირობების გარშემო, რაც საბოლოოდ გამოიწვევს ხანგრძლივ დავებს ან ფინანსურ ზარალს. ამიტომ, აუცილებელია ხელშეკრულების დეტალური განხილვა, რათა ორივე მხარეს ჰქონდეს მკაფიო წარმოდგენა პირობებზე.

თანამედროვე ტექნოლოგიით ბევრი კომპანია სთავაზობს დამკვეთს ტვირთის ონლაინ თვალყურის დევნებას GPS ან სხვა სისტემით. ეს არ არის კანონის მოთხოვნა, მაგრამ ხდება მსყიდველობის წერტილი. ხელშეკრულების გაფორმებისას, თუ მხარეები შეუთანხმდებიან ამ ფუნქციას, გადამზიდველმა უნდა გაააქტიუროს სისტემა.

თანამედროვე ეპოქაში მხარეები ხშირად ახორციელებენ ურთიერთობას ელექტრონულად. შესაძლებელია, სარეკვიზიტო ველები შეავსონ ვებ-გვერდზე, დადასტურონ E-sign ან ელფოსტით გაუგზავნონ დამოწმებული დოკუმენტი. ეს ითვლება კანონიერად, თუ არსებობენ იმპორტის/ექსპორტის სამართლით მიღებული ელექტრონული ფორმის წესი.

თუ სატრანსპორტო კომპანიის მიერ მუდმივად ხდება დაგვიანება, ტვირთის წუნდობა ან ფორმალურად ხელშეკრულებას არღვევს, დამკვეთს უფლება აქვს გამოიყენოს რიგი ზომები. მაგრამ საკმარისია თუ არა ერთჯერადი შეცდომა? ჩვეულებრივ, კანონმდებლობასა და პრაქტიკაში ‘არსებითი დარღვევა’ (შესაბამისად, significant breach) არის საჭირო. ანუ ისეთი დარღვევა, რომელიც მნიშვნელოვნად აზარალებს დამკვეთის ინტერესს.