შეიძლება თუ არა გადამზიდველს დაენიშნოს ხელშეკრულებაში გადაზიდვის ქვეკონტრაქტორი?

საერთაშორისო სატრანსპორტო ტრანზიტისას საჭიროა გაეცნოთ იმ საერთაშორისო კონვენციებსა და ხელშეკრულებებს, რომლებიც არეგულირებს ტვირთისა თუ მგზავრების საზღვრებს მიღმა გადაყვანას. ასეთებია, მაგალითად, CMR (საერთაშორისო საავტომობილო გადაზიდვების კონვენცია), აგრეთვე სხვა დოკუმენტები, რომლებიც აწესრიგებს საზღვაო, საავიაციო თუ სარკინიგზო გადასაყვან პროცესს. ამასთან, სავაჭრო დოკუმენტაციაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებს საბაჟო კანონმდებლობა და შესაბამისი სასაზღვრო პროცედურები.

ზოგი დამკვეთი აცხადებს, რომ ტვირთის მონაცემები კომერციული საიდუმლოებაა. გადამზიდველმა არ უნდა გაამჟღავნოს ეს ინფორმაცია მესამე პირებთან. იურიდიულად ამის გარანტია შეიძლება ჩაიდოს ხელშეკრულებაში გამონაკლისებით (შენიღბვა, საჯარო ორგანოებისთვის გაცემის აუცილებლობა).

მხარეებს შეუძლიათ შეთახმდნენ, რომ ნებისმიერი დავა, რაც ამ ხელშეკრულებით წარმოქმნება, გადაწყდეს არბიტრაჟში במקום სასამართლოში. ამისათვის საჭიროა ‘არბიტრაჟული ჩანაწერის’ ჩართვა ხელშეკრულებაში. მასში აღნიშნავენ, რომელ არბიტრაჟში წარსდგება საკითხი და რომ მისი გადაწყვეტილება závaznýა მხარეებისთვის.

Incoterms არ არის პირდაპირი სამართლებრივი აქტი, არამედ საერთაშორისო სავაჭრო პალატის წესები. თუმცა, მათი მითითება ხელშეკრულებაში ძალზე გავრცელებულია, რადგან ზუსტად განსაზღვრავს, ვინ რაზე აგებს პასუხს — საფასურის, ტრანსპორტის, დაზღვევის თუ საბაჟო გადასახადების საკითხში. ისინი საორიენტაციოდ გამოიყენება ქართულ სამართლებშიც, თუ მხარეები შეთანხმდნენ.

სამოქალაქო კოდექსის პრინციპებით, თუ მხარე არ ასრულებს ხელშეკრულებით ნაკისრ ვალდებულებას, მეორე მხარეს შეუძლია მოსთხოვოს მისი შესრულება რეალურ მდგომარეობაში, ან აირჩიოს ანაზღაურება, ან საბოლოოდ ხელშეკრულების გაუქმება. ვისაც მეტი მნიშვნელობა აქვს, შეთანხმებულ თანხად შეიძლება იქნეს განსაზღვრული ფულადი ჯარიმა (პირგასამტეხლო).

თუ გსურთ, ტვირთი დარჩეს პორტის ტერიტორიაზე გარკვეული დროით, მოგიწევთ სატერმინალო მომსახურების ხელშეკრულება. ეს აძლევს უფლებას, გამოიყენოთ საწყობები, ჰანგარები ან ღია დასაწყობების ზონა. ტერმინალიც ითხოვს მოსაკრებლებს, ხოლო თუ ტვირთი დგას ძალიან დიდხანს, შეიძლება გაჩნდეს დამატებითი გადასახადი (Demurrage).

თანამედროვე ურთიერთობებში ხშირად E-mail გამოიყენება ოფიციალურ კომუნიკაციად. თუ ხელშეკრულებაში წერია, რომ ‘შეტყობინების მიწოდება ელექტრონული ფოსტით იქნება საკმარისი’, მაშინ საკმარისია. თუ ასეთი ჩანაწერი არ არის, სასამართლომ შეიძლება არ ცნოს იმეილი ოფიციალურ შეტყობინებად (დამოკიდებულია ბრალდებულისგან დადასტურებაზე).

სახიფათო (Hazardous) ტვირთი თითქმის ყოველგვარი კანონმდებლობით მოითხოვს სპეციალურ ნებართვას ან ლიცენზიას. საერთაშორისო დონეზე ADR-ის კატეგორიები ავალდებულებს, რომ სატრანსპორტო კომპანია ფლობდეს განსაზღვრულ ტექნიკას, ტრენინგ მიღებულ პერსონალს. ლიცენზიის გარეშე ახდენენ გადაზიდვას, ეს სისხლისსამართლებრივადაც დასჯადია.